نقش مورفولوژی شهری در تغییرات زمانی ـ مکانی آلودگی هوا و شناسایی جزایر گرمایی شهر اصفهان با استقاده از gis و rs

روش معمول برای کسب اطلاعات فضایی درباره چگونگی پخش آلاینده ها، درجه حرارت سطح و چرخه روزانه آلودگی بر پایه مدلهای حرکتی و شبیه سازی عددی، میان یابی و درون یابی است. اما این روشها جنبه های مورفولوژیکی و خصوصیات ساختاری شهر، اثر جمعی شبکه ها و بخشهای شهری را درنظرنمی گیرند. ضمن آنکه با محدودیت هایی در زمینه اطلاعات کافی و دقیق مواجه خواهیم بود. بنابراین استفاده از مشاهدات سنجش از دور و همچنین داده های زمینی ثبت شده توسط ایستگاهها محدودیت های فوق را کاهش می دهد . این تحقیق در چارچوب الگوی تحقیق بنیادی- تکوینی ، علّی پس رویدادی و به عنوان یک تحقیق کاربردی با ترکیبی از روش اسنادی و توصیفی( تحلیلی) قرار می گیرد. این رساله تاکید بر پتانسیل های استفاده از داده های زمینی و ماهواره ای، برای شناخت روشی در ارتباط با مطالعه بهتر کیفیت هوا در مناطق شهری دارد.در این رساله سعی شده است که پس از شناخت عوامل موثر بر مورفولوژی شهر اصفهان و پارامترهای تاثیر گذار بر آلودگی این شهر ، با استفاده از داده های سالهای مختلف سنجش آلودگی هوا و داده های سنجش از دور، نحوه پراکندگی برخی از پارامترهای کیفیت هوای شهر اصفهان مورد بررسی قرار گیرد. برای این منظور پس از بررسی حدود چهل هزار داده آلودگی برای یک دوره یک ساله بر اساس آمار ایستگاههای سنجش محیط زیست استان اصفهان و آنالیز میانگین ساعتی آلودگی این ایستگاهها ، به تحلیل نحوه توزیع و پراکندگی زمانی ـ مکانی آلودگی پرداخته شده است و 24 نقشه نمایش آلودگی مبتنی بر ساعات شبانه روز ترسیم شده است. همچنین جهت شناخت چگونگی پراکندگی غلظت آلاینده ها در سطح شهر اقدام به تهیه نقشه پراکندگی میزان آلاینده co با استفاده از تصاویر ماهواره ای در دو دوره زمانی در سطح شهر اصفهان گردیده است. با توجه به تاثیر ساختار شهر و موفولوژی شهر که شرایط محیطی متفاوت، از یک خیابان تا خیابان دیگر را بوجود می آورد و همچنین کمبود ایستگاههای اندازه گیری در سطح شهر اصفهان که شناخت کلی وضعیت آلودگی را برای مدیران شهری مجهول گذاشته است، این امر می تواند بسیار مفید فایده قرار گیرد. از طرف دیگر با استفاده از داده های ماهواره ای و با استفاده از باندهای اپتیکی و حراراتی این تصاویر ، نقشه دمای سطح شهر اصفهان ترسیم و جزایر گرمایی در سطح شهر اصفهان شناسایی شده است. نتایج حاصله از تحلیل وضعیت پراکندگی co ، پراکندگی جزایر حرارتی و بررسی عناصر مورفولوژیک شهر اصفهان ، نشان دهنده تاثیر مستقیم شرایط مورفورلوژیکی، ساختار شهری ، عناصر شهری و کاربریهای شهر اصفهان بر باز توزیع آلودگی و جزایر حرارتی می باشد بطوری که مکانهای با شرایط مورفولوزیکی خاص، همچون بافت های قدیمی، مناطق متراکم، کاربریهای صنعتی، میادین، فضاهای باز و پایانه ها، از پتانسیل بالاتری در جذب آلودگی و شکل گیری جزایر حرارتی برخورداربوده است. این در حالی است که رودخانه زاینده رود و فضاهای سبز از شرایط متفاوتی در جذب آلودگی هوا و جزایر حرارتی برخوردار است. نتایج حاصله نشان از آن دارد که منابع متحرک، بالاترین منبع تولید آلودگی هوا در این شهر می باشد.نتایج حاصل از تحلیل تغییرات زمانی ـ مکانی آلودگی هوای شهر اصفهان نیز نشان از آن دارد که آلودگی شهر اصفهان در تمام ساعات شبانه روز بالاتر از حد استاندارد جهانی است و علاوه بر آن ، با دو فراز زمانی ـ مکانی در شبانه روز همراه می باشد که این فراز ها با ساعات فعالیت و مکانهای فعالیت مطابقت دارد.